Kategori arşivi Nörolojik Fizik Tedavi

Türkiyede yaklaşık 40.000 kişide görülen MS, 20-40 yaş arasında başlayan bir hastalıktır. Beyin ve omurilikte, sinyalleri taşıyan sinir telleri etrafındaki koruyucu kılıfın (miyelin kılıfı) hasar görmesi sonucu oluşan bir sinir sistemi hastalığıdır. Sinir sistemi ile organların bilgi iletişimini sağlayan omuriliğin miyelin tabakası üzerindeki tahribatın sonucu olarak gelişir. Miyelin zarar gördüğünde, mesajlar bozuk ve/veya yavaş iletilir yahut hiç iletilmez ve MS belirtileri ortaya çıkar. MS otoimmün bir hastalık olduğundan, hastanın bağışıklık sistemi kendi dokularını yabancı madde olarak algılar ve ona saldırır. 

MS öngörülemez bir hastalıktır. Herhangi bir zamanda yahut sırada rastgele ortaya çıkabilir. Belirtiler birkaç saat, birkaç hafta veya birkaç ay sürebilir. Semptomların net başlangıcı olmayabilir ya da kalıcı olabilir. MS’in nedeni halen belli değildir. 
En erken belirtileri; bir veya birkaç uzuvda uyuşukluk, çift görme ve yorgunluktur. Hastalığın farklı tipleri olduğu için, hasta kendini izleyerek tetikleyicileri gözlemlemelidir. Genel verilen öneri ise sıcak duş, hamam, sauana gibi durumlardan sakınmalarıdır. Zira sıcak, omurilikte lezyonu olan hastalarda sinir iletiminde bozulmayı arttırdığı için hastanın yakınmalarını çoğaltır.

Duyusal Belirtiler: Yüzde, kollarda ya da bacaklarda uyuşma, karıncalanma, keçeleşme, hissizleşme ve ağrı gibi duyusal belirtiler.

Görme Belirtileri: Çift görme, bulanık görme ya da bir gözde, göz siniri iltihabından kaynaklanan geçici görme kaybı gibi sorunlar.

Kuvvetsizlik: Kolda, bacakta kuvvet kaybı, ince hareketlerde beceri kaybı, kronik yorgunluk.

Motor Semptomlar: Spastisite, spazmlar, ataksi, titreme, bozulmuş denge ve bozulmuş yürüyüş, koordinasyon sorunları.

Mesane / Bağırsak Belirtileri: İdrar kaçırma, idrar boşaltma sorunu ve kabızlık. 

Bilişsel Belirtileri: Kısa süreli hafıza açıkları, isimleri unutmak, düşünme sorunları. Dikkat / konsantrasyon azalması. 

Bunlara ilaveten; cinsel işlev bozuklukları, konuşma ve yutmada zorluk, baş ağrısı ve epileptik nöbetler görülebilir. Her hastada semptomların çeşitliliği ve şiddeti farklılık gösterir. 

MS Hastalarında Evde Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

MS hastasının aktif ve işlevsel olması adına uygulanan fizik tedavi ve rehabilitasyon egzersizleri, hastalığın negatif semptomlarını geciktirmede önemli rol oynar. Bir hastanın performansının yorgunluk, ağrı ve diğer faktörlerle göz önünde bulundurarak; duruş, hareket, ve fonksiyona odaklanan fizyoterapist, analizlerine uygun olarak bireyselleştirilmiş bir program oluşturur. Bu terapilerin esas amacı, hastanın mümkün olduğunca bağımsızlığını yönetme konusunda yardımcı olmaktır. 

Parkinson nedir ?

İnsan beyninde belli bölgelerde dopamin üreten beyin hücreleri (nöronlar) bulunur. Bu hücreler beynin substabsiya nigra adı verilen belli bir alanında yoğunlaşmış halde bulunurlar.  Dopamin, vücudun hareketlerini kontrol eden ve diğer bölgeler arasında mesajları ileten bir kimyasaldır. Dopamin üreten hücreler kayba uğradığında, yeterli miktarda dopamin üretilemez ve parkinson hastalığının belirtileri ortaya çıkar. Hastalık ortalama 50 yaşından sonra başlar. Semptomlar genellikle yıllar boyunca yavaş yavaş gelişir. Belirtilerin ilerlemesi, hastalığın çeşitliliği sebebiyle kişiden kişiye göre farklıdır. 

Tremor (titreme): Ellerde, kollarda, bacaklarda yahut çenede titreme. Baş parmağın kontrolsüz hareketleri, bazen dudaklarda da titreme görülebilir. Hastalığın bir diğer belirgin özelliği, dinlenme durumunda da el ve/veya ayakta titremenin görülmesidir.

Bradikinezi: Hareketlerde yavaşlama. Yürürken adımlar küçülür, adım atmak zorlaşır. Merdiven çıkmak güçleşir. 

Uzuvlardaki tutulumlar: Kollarda, bacaklarda ve gövdede sertlik. Bu semptom hareket kabiliyetini sınırlar ve hareket sırasında ağrılar oluşmaya başlar. Yürürken kolların sallanmaması, omuz ve kalça ağrıları ve/veya tutulması. 

Bu bulguların yanında, denge sağlama ve motor koordine hareketlerde zorluk, konuşma bozuklukları, el yazısında ani değişimler görülebilir. 

Fizik Tedavi Parkinson’a Nasıl Yardımcı Olur ?

Hastalığın yol açtığı neden henüz bilinmemektedir. Ana amaç hastanın bağımsız, kendi başına işini yapabilen hale gelmesini sağlamaktır. Hastalığı geri döndürmek, ölen beyin hücrelerinin tekrar dopamin üretmesini sağlamak mümkün olmasa dahi, tedavide kullanılan bazı ilaçlar beyin tarafından dopamine dönüştürülebilmektedir. Ancak hastalığın bazı semptomları, özellikle tremor (titreme) ve dengesizlik gibi problemler dopamin içeren ilaçlardan tam fayda görmeyebilir.

Fizik tedavinin amacı, hareket ve fonksiyonu iyileştirerek ve ağrıyı hafifleterek bağımsızlığınızı ve yaşam standartlarınızı arttırmaktır.  Fizyoterapist, kasları güçlendirmek ve gevşetmek için egzersizler uygular.  Fizik tedavi ve rehabilitasyon, denge problemleri, koordinasyon eksikliği, yürüyüş, hareketsizlik ve ağrılı bölgeyi iyileştirmede oldukça etkin bir tedavidir. Tedavide egzersiz ve manuel yöntemlerin yanında sıcak / soğuk uygulamalar, elektroterapi cihazıyla kuvvetlendici, ağrı kesici, kas tonusunu azaltıcı akımlar uygulanarak hastalığın ortaya çıkarttığı etkilerle mücadele edilir.

Parkinson Hastalığında Evde Fizik Tedavi

Evde fizik tedavi görmek isteyen hastalara eve fizyoterapist geldiğinde elektroterapi cihazını yanında getirerek manuel uygulamaların yanında hastanın bu tedaviye evde ulaşmasını sağlar.

ALS Nedir? ALS Hastalarında Evde Fizik Tedavi

Amyotrofik lateral skleroz (ALS), ilerleyici bir nöromüsküler hastalıktır. ALS beyinde (üst motor nöronlar) ve omurilikte (alt motor nöronlar) olan motor sinir hücrelerinin kaybından doğar. Motor nöronlar artık kaslara dürtüler gönderemediğinden, kaslarda erime ve kaslarda güçsüzlük başlar. Kişinin zihinsel fonksiyonları ise bozulmaz. ALS hastası kişinin akıl yürütme, görme, duyma yahut tat alma, koku ve dokunma hissi kaybolmaz. Çoğu durumda, ALS’li kişinin cinsel, bağırsak veya mesane fonksiyonları etkilenmez.

Başlangıç belirtileri her hastada aynı olmaz. Hastanın farkedebileceği ilk belirti, bir kolda yahut bacakta güçsüzlük veya incelmedir. Örneğin; düğme ilikleme, anahtarla kapıyı açma, çanta taşıma, kalem tutma vb.
ince motor hareketler zorlaşır. Bazı hastalarda ise, konuşma ya da yutma zorluğu şeklinde başlar. Peltek, genizden konuşma başlar. Kaslarda seyirme ve kramp bu belirtilere eşlik eder.

Als tanısı konan bütün kişilerde, ortak bir özellik bulunmadığı için nedeni halen bilinmemektedir. Hastalığın tanısı nörolog tarafından, elektromiyografi (EMG) ile değerlendirilerek koyulur. Hastalık her insanda ortaya çıkabilir. Erkeklerde kadınlara oranla biraz daha sık görülür. Ortalama başlangıç yaşı 50’dir. Ancak, çok genç yaşta da, çok ileri yaşta da görülebilir. Doktorlar tarafından aşağıda birkaç farklı türde sınıflandırılmışlardır;

Klasik ALS

Üst ve alt motor sinir hücrelerinde (nöron) bir bozulma ile karakterize olan ilerleyici bir nörolojik hastalık. Bu ALS türü, ALS’li tüm insanların üçte ikisini etkiler.

İlerici Bulbar Palsi (PBP)

Düşük motor sinir hücresi (nöron) bozulması nedeniyle konuşma bozukluğu, çiğneme ve yutma güçlüğü, solunum yetmezliği, öksürme ve dilde fiziksel yetersizlik problemleri ortaya çıkar. Bu bozukluk, ALS’li tüm insanların yaklaşık % 25’ini etkiler.

Progresif Kas Atrofisi (PMA)

Alt motor nöronların bozulduğu ilerleyici bir nörolojik hastalık. Üst motor nöronlar iki yıl içinde etkilenmezse, hastalık genellikle alt motor nöron hastalığı olarak kalır.

Primer Lateral Skleroz (PLS)

Üst motor sinir hücrelerinin (nöronlar) bozulduğu ilerleyici bir nörolojik hastalık. Alt motor nöronları şayet iki yıl içinde etkilenmezse, hastalık genellikle bir üst motor nöron hastalığı olarak kalır. Bu tüm ALS biçimlerinin en nadiridir.

ALS Nasıl Tedavi Edilir ? 

Henüz etkin bir tedavi yöntemi yoktur. Kişileri daha rahat ve konforlu hale getirebilecek semptomatik tedaviler mevcuttur. Fizyoterapi ve rehabilitasyon hastanın hareketliliğini korumak açısından gereklidir. Zira kas sertliği, kas krampları ve sıvı tutulmaları uzman bir fizyoterapistin uygulamalarıyla hafifletilebilir. Bu da hastanın mobilitesi ve güvenliği açısından oldukça faydalıdır. Yürüme, antrenman ve hafif aerobik egzersizleri ile de etkilenmemiş olan kaslar güçlendirilir. Esneme ve kas üzerinden gerçekleştirilen hareket alıştırmaları ile beraber uygulanan elektroterapi, kasların fiziksel yeterliliklerini kaybetmemesine ve spastisitenin verdiği acıyı azaltmaya yarar. Buna ilaveten destek ayakları, elektrikli yatak, yürütücü ve tekerlekli sandalye gibi aletler, hastanın hareketli kalmasını sağladığı için, hastayı oldukça rahatlatır.

Yatan duruma gelmiş ve motor hareketin kaybolduğu hastalarda fizik tedavi ve rehabilitasyonun amaçları biraz daha farklılaşmaktadır. Yatan duruma gelen hastada hareketsizliğe bağlı olarak eklem ve kas sertlikleri, esneklik kaybı görülür. Kan dolaşımı yavaşlar ve neticesinde doku beslenmesi azalır. Bası yaraları görülme riski artar. Bu risklerin ortadan kaldırılması hedeflenir. Fizyoterapist eliyle yaptığı eklem mobilizasyonu, germe,  range of motion egzersizleri gibi uygulamalarla bu riskleri minimize eder. Hastanın ağrılı bir yaşam sürmesine engel olur. Yatan duruma gelmiş hastanın hastaneye transferi ciddi bir sorun olduğu için evde fizik tedavinin önemi bu aşamada belirginleşir.